مطالعات اوليه پروژه آزادراه تهران – شمال (چالوس) به منظور ايجاد راه ارتباطي مطمئن ، ايمن و سريع بين استان مازندران و پايتخت كشور از سال 1353 آغاز شد و براي اولین بار در سال 1356 به تصویب رسید. در آن هنگام یک شرکت فرانسوی داوطلب احداث آن با سرمایه خود در طی 5 سال بود و تنها شرط آن وصول عوارض از وسایل نقلیه عبوری در مدت 10 سال پس از بهره ‌برداری از آن بود. با احتساب بهره و سود سرمایه هزینه احداث آزاد راه در آن هنگام به 750 میلیارد ریال می‌رسید. گويا در آن زمان يک سرمايه گذار ايراني نيز پيشنهاد کرده بود که در ازاي دريافت 100 ميليون متر مربع از اراضي منطقه، آزاد راه مذکور را در طول پنج سال احداث و تحويل نمايد که اين پيشنهاد نيز مورد توجه قرار نگرفت.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي اين پروژه پيگيري شد و سرانجام کلنگ آغاز اجراى آن به عنوان بزرگترين طرح راه سازي ايران، رسماً در آذر ماه 1375 به زمين زده شد و قرارداد مشارکت با بنیاد مستضعفان با برآورد 2500 میلیارد ریال و سهم الشرکه وزارت راه و ترابری به مبلغ 150 میلیارد ریال به صورت مقطوع جهت تملک اراضی و واگذاری 5/62 میلیون متر مربع زمین به وسیله دولت و بقیه تعهدات و هزینه ها برای تکمیل و بهره برداری از آزادراه توسط بنیاد منعقد شد.

اما اين تازه شروع ماجرا، داستان يا سريال ساخت آزاد راه تهران-شمال بود. در آن زمان همگان غافل از اينكه گره‌ها و مشكلات متعدد روند ساخت و ساز اين پروژه را روز به روز كند و كندتر مي كند، خيال گذر 2 ساعته مسير تهران تا چالوس، رونق كسب و كار در منطقه، ارتباط سهل و آسان پايتخت و شمال كشور و ... را در سر مي پروراندند و براي بهره برداري از آن لحظه شماري مي كردند.

اكنون پس از گذشت 14 سال از زمان افتتاح و همچنين نظارت 3 رييس جمهور و هشت مقام عالی وزارت راه و ترابری مبنی بر بهره برداري هرچه سريعتر اين پروژه متاسفانه همچنان آمارهايي كه از پيشرفت آن به گوش مي رسد، از رشد 6/4 درصدي تا خوشبينانه ترين حالت يعني پيشرفت 12 درصدي حكايت دارد كه از آن مي توان بعنوان يك شاهكار مديريتي در عرصه راهسازي و يك ركورد در روند ساخت يك پروژه ملي نام برد.

اين شبه سريال مشترك كارگردانان ايراني، چيني و فرانسوي طي اين سال ها، بارها و بارها به دلايل مختلف متوقف شده و پس از مدت زيادي مجدداً احداث آن شروع شده است. در آخرين اقدامات صورت گرفته چندي پيش اخباري منتشر شد كه پس از مدت ها قرارداد متمم ساخت فاز اول آزادراه تهران-شمال با کنسرسیوم STA چین به امضا رسیده است و طي آن کنسرسیوم چینی متعهد شد ساخت قطعه نخست آزادراه تهران-شمال را در مدت سه سال انجام دهد.

اما نكته حائز اهميت قرارداد اين است كه در آن آمده در صورت تاخیر بیش از 10 درصد در زمان تحویل طرح، مدیریت چینیها در این آزادراه خلع می شود، اما ظاهراً كسي توجه نكرده كه با اين كار ما پس از گذشت 3 سال مجدداً به جاي اول خود باز مي گرديم.

سالهاست كه هموطنان ما و بخصوص مردم خطه غرب مازندران كه چشم به افتتاح اين پروژه عظيم ملي دوخته اند، هر از گاهي اخباري را در رسانه هاي گروهي با تيترهايي از قبيل بي مهري پيمانكار چيني، عدم تعهد پيمانكار فرانسوي، عدم حمايت دولت، عدم تامين مالي، عدم هماهنگي مجلس، مشكل تامين فايناس، عدم نظارت كافي بنياد مستضعفان و جانبازان و ... در خصوص آزاد راه تهران-شمال مي شنوند ولي همچنان اميدوارانه با توجه به تحمل سال ها انتظار و عدم تحقق افتتاح بزرگراه، به وعده هاي تكراري مسوولان دل بسته اند.

همچنان با تعطيلاتي يكي دو روزه، ساعتها در ترافيك عذاب آور جاده هاي مواصلاتي شمال كشور و بخصوص كندوان معطل مانده و بارها و بارها بدليل عدم امنيت كافي اين جاده ها دچار سوانح ناگوار مي شوند.

نكته جالب توجه اين است كه ظاهراً كسي هم كوچكترين نگراني به خود راه نمي دهد. انگار نه انگار كه بايد پاسخگوي مردم باشند، مسوولين هم به راحتي در مقابل ده ها سوال بي جواب و البته بحق مردم و رسانه ها سكوت اختيار مي كنند و آن طور مي نمايانند كه هيچ اتفاقي نيافتاده و همه چيز بر وفق مراد است. نه ميلياردها تومان سرمايه مملكت بر روي زمين بدون استفاده مانده، نه ميليون ها نفر از مردم كشور چشم انتظار افتتاح اين پروژه هستند و نه صدها وعده و وعيد به مرور زمان به وعده سر خرمن تبديل شده است.

واقعيت چيست؟ چرا عمر هر حركت و اقدام جديدي براي ادامه عمليات ساخت آزادراه به بيش از چند ماه قد نمي دهد؟ چرا پروژه اي كه كارگروه ويژه در دولت براي تسريع در ساخت آن تشكيل مي شود و طبق وعده چندباره مسوولان راه و ترابري قرار است به زودي به بهره‌برداري برسد، هر روز با مشكل جديدي مواجه مي‌شود كه حركت لاك پشتي و عمليات كند ساخت و ساز آن را متوقف مي‌كند. هر چند كه مسوولان امر هميشه تاكيد دارند اين پروژه متوقف نشده و در حال اجراست. البته هنوز كسي از اجراي آن و پيشرفت هاي مطروحه خبري ندارد و هيچ كس نمي داند منظور از در حال اجرا بودن يعني چه؟!

اما نكته اي كه همگان بر آن آگاهند اين است كه افتتاح چنين طرح عظيمي از هر لحاظ چه امنيتي و رفاحي و چه اجتماعي و اقتصادي براي همه سودآور است. هم براي دولت، هم براي صاحبان اراضي همجوار آزادراه، هم براي مردم خطه شمال كشور و هم براي هموطنان گرامي كه براي امور كاري يا استراحت و گذراندن اوقات فراغت به شمال كشور مسافرت مي نمايند.

به واقع نيز اگر چنين نبود و لزوم احداث آزادراه تهران-شمال احساس نمي شد هيچ گاه كلنگ عمليات ساخت اين پروژه به زمين نمي خورد و اگر هم مي خورد روند احداث آن توسط دولت هاي بعدي پيگيري و ادامه داده نمي شد.

حال كه همه بر اهميت اجراي هرچه سريعتر اين پروژه واقفند و طولاني تر شدن بهره برداري از آن را به ضرر كشور مي دانند بهتر است دولت همت نموده و تدابيري بيانديشد و راهي براي پايان دادن به مشكلات مطروحه بيابد تا به اين وعده چند ساله، جامه عمل بپوشاند.

اين انتظاري است كه هموطنان عزيز و بويژه مردم عزيز شمال كشور و بخصوص خطه غرب مازندران از دولت دارند و براي تحقق خواسته بحق خود نيز از هيچگونه همكاري دريغ نمي كنند. اين مردم خدوم همواره براي اقتدار و پيشرفت كشور در تمام موقعيت هاي حساس كشور قدم هاي بزرگ برداشته اند، بنابراين لايق حمايت و نيز تحقق خواسته هايشان مي باشند.

لازم است با نگاهي نو و همتي مضاعف در سال كار مضاعف و همت مضاعف حركتي عظيم و مقتدرانه و با نيروي شگرف براي رساندن اين پروژه به سر منزل مقصود صورت گيرد.

اميدواريم اين بار مسوولين با بررسي و تجزيه و تحليل مناسب موقعيت كنوني و مشكلات فراروي عمليات ساخت، تصميمي جدي اتخاذ نمايند و با صراحت آن را با مردم در ميان بگذارند و زمان دقيقي را براي افتتاح اين پروژه معين نمايند و با توجه به برنامه ريزي صورت گرفته در زمان معين نيز آزادراه تهران-شمال را به بهره برداري برساند.

محمد صادق قلي زاده – سرپرست ويژه نامه هفتگي ابتكار در مازندران